۱- جدا کردن ناخالصی ها
- بذر علفهای هرز، دانه غلات دیگر، باقیمانده گیاهانی مانند کاه و کزل
- موادی که منشاء حیوانی دارند مانند فضولات و باقیمانده حشرات
- مواد معدنی، گل و لای، گرد و خاک، سنگ ریزه، قطعات فلزی گوناگون
- سایر نا خالصی ها مانند پارچه، کاغذ، اشیاء پلاستیکی، نخ
نا خالصیهای مذکور با دانه های آسیب دیده، دانه های لاغر و چروکیده و دانه های شکسته را screening نامند در اروپا Besatz و در آمریکا ِخنشلث گفته میشود. نا خالصیهای گندم را با توجه به وزن مخصوص دانه گندم و شکل ظاهری آن جدا سازی می نمایند. نا خالصی ها باید قبل از آسیاب کردن جدا شود زیرا برخی از نا خالصی ها مانند ارگوت و تخم گیاه سر شکافته ، مقداری مواد رنگی یا سمی به محصول اضافه میکنند و بر عکس برخی موجب رنگبری آرد میشوند. بعلاوه سنگ ریزه و قطعات فلزی موجب خرابی دستگاهها و خطر آتش سوزی کارخانه میشوند. نا خالصیهایی مانند گل و گرد و خاک، مو و مانند اینها که به دانه چسبیده اند توسط شستشو جدا میشوند. نا خالصیهای دیگر با توجه به اینکه در مقایسه با گنم دارای ابعاد، شکل، سرعت پرتاب در برابرجریان هوا، وزن مخصوص، ویژگیهای مغناطیسی و الکترواستاتیک، رنگ، ناصاف بودن سطح، متفاوت هستند میتوان بر اساس عوامل فیزیکی گوناگون از محصول جدا نمود.
۲- شستشوی گندم
در موارد آلودگی گندم لازم است آنرا شستشو نمود. برای شتستشوی گندم آن را در آب غوطه ور می سازند. برای این منظور مقداری در حدود ۱۰ لیتر آب به ازاء هر کیلو گرم گندم لازم است و پس از این عمل گندم به دستگاه سانتریفیوژ مخصوص بنام Whizzer و مقداری از آب اضافی آن حذف میشود. در طی این عمل رطوبت گندم حدود ۳% افزایش مییابد بنابراین شستشو دادن گندم پیش از آسیاب کردن برای گندم های خشک مناسب است زیرا عمل مشروط کردن بعدی آن راحت تر انجام میشود.
۳- تمیز کننده خشک: هنگامی که دانه تمییز بوده و نیازی به شستشوی مرطوب نداشته باشد، یا خیس کردن گندم اشکالاتی را به وجود آورد، از این روش استفاده میشود و بیشتر در کشور های پیشرفته متداول است.
در این روش گرد و خاک سطحی و بال حشرات و سایر مواد سبک توسط جریان هوا با شدت های متفاوتی به خارج پرتاب میشود برای هر نوع نا خالصی سرعت جریان هوا متفاوت و قابل تنظیم است بعلاوه میتوان با عبور دانه ها از بین صفحات سمباده ای شرایطی فراهم نمود که آلودگیهای سطح دانه ساییده شده و بر طرف شود.
- الک جدا کننده: ناخالصیهای کوچکتر و یا بزرگتر از گندم را بوسیله الک های مخصوص جدا میکنند این الک ها دارای سوراخ های مختلفی هستند که ابعاد آنها بر اساس اندازه دانه های گندم تعیین شده است همگی به هم متصل بوده و به طور افقی حرکت میکنند. گاهی افقی و دایره مانند سوراخ های ریز و به قطر مساوی طول گندم موجب جدا شدن دانه هایی نظیر ذرت ودانه های کوچکتر از گندم میشود که از این سوراخ ها عبور کرده و روی الک بعدی جمع میشوند.
- صفحه و سیلندر: نا خالصیهای بلند تر یا کوتاه تر از دانه گندم که دارای قطر مساوی آن باشند را میتوان بوسیله دیسک های دندانه دار و استوانه ایTrieur جدا نمود. سطح این دیسک ها دارای فرو رفتگی و یا دندانه هایی است که دارای شکل و اندازه خاصی است و فقط دانه های گندم را میتواند در خود جای دهد، دندانه های صفحات و استوانه ها برای جا کردن انواع مختلف نا خالصی با همدیگر متفاوت هستند. شیار ها و دندانه های باریک برای جدا کردن ذرات گرد و کوچکتر از گندم مثل تخم علف های هرز و دندانه هایی به اندازه دانه های گندم برای جدا کردن این ماده از نا خالصیهای بلند تر مثل جو و چاودار به کار میرود.
- جدا کردن بذر علف های هرز: برای جدا کردن ذراتی که دارای شکل متفاوت نسبت به گندم هستند میتوان با معلق کردن محصول در استوانه مارپیچی بلند آنها را جدا کرد ذرات کروی در این دستگاه سرعت بیشتری نسبت به ذرات بیضوی و اشکال دیگر دارند
- آسپیراتور: سرعت جریان یا به عبارت دیگر سقوط یک ذره در هوای آرام بستگی به وزن مخصوص آن دارد. بنابراین ذرات کروی شکل یا مکعب در مقایسه با ذرات مسطح و پهن سرعت بیشتری دارند. در عمل به جای معلق کردن ذرات در هوای ساکن، آنها را در برابر هوایی با جریان معینی به حرکت در می آورند، سرعت جریان هوا را میتوان به نحوی تنظیم نمود که ذراتی با وزن مخصوص سنگین تر پایین بیافتند و آنهایی که دارای وزن مخصوص کمی هستند به خارج پرتاب شوند. با استفاده از این اصل ذرات کاه، ساقه، گرد و غبار، بذر علف های هرز و … از محصول جدا می گردند.
- پوست گیری: عمل پوست گیری در دستگاهی انجام می گیرد که از یک استوانه افقی یا عمودی تشکیل شده که داخل پره هایی حول یک محور حرکت دورانی دارد دانه های گندم پس از ورود به این دستگاه بوسیله پره های متحرک داخل استوانه به شدت به شبکه فلزی استوانه و سمباده ای برخورد کرده و پوست و غبار از آن جدا میشود و گندم تمییز شده از داخل استوانه خارج میشود
- آهن گیر: وجود ذرات و قطعات فلزی در گندم موجب آسیب به غلطک ها و ایجاد جرقه و در نتیجه آتش سوزی میشود به همین جهت در مسیر حرکت گندم و در چند جا آهن ربا برای جذب آنها قرار داده میشود تا با اطمینان کامل از توده گندم حذف شود.
- شن گیر: برای جدا کردن شن از جداکننده لرزشی با جریان مکنده هوا از بالا استفاده میشود. در این دستگاه گندم به سمت پایین و شن، کلوخ و سنبله به طرفین رفته و خارج می گردند. دستگاه دارای یک صفحه فلزی توری شیب دار است که گندم همراه با ناخالصی ها هم وزن و سبک تر از آن را به طرف بالا رانده و شن و ناخالصیهای هم وزن و سنگین تر از آن به طرفین منتقل میشود
- جدا کننده الکترونیکی: این دستگاه مخلوط گندم و نا خالصیهای مختلف را بر اساس هدایت الکتریکی آنها از همدیگر جدا میکند در حال حاضر استفاده از این دستگاه در کارخانه های آرد سازی ایران مرسوم نمیباشد